İklim değişikliğinin etkisiyle artan sıcaklık ve kurak hava koşulları bu yıl Türkiye’de ve dünyada çok sayıda orman yangını çıkmasına neden oldu.
ABD’nin California eyaletindeki Los Angeles kentinin çeşitli noktalarında 7 Ocak akşamı başlayan ve şiddetli rüzgarın etkisiyle yayılan orman yangını yerleşim yerlerinde de büyük hasar bıraktı.
Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi verilerine göre, AB ülkelerinde bu yıl çıkan yangınlarda, 26 Ağustos itibarıyla yanan alan büyüklüğü 1 milyon 25 bin 36 hektara ulaştı. Orman yangını kaynaklı karbon emisyonları da aynı dönemde rekor seviyeye çıkarak 38 milyon tonu aştı. Geçen yıl aynı dönemde bu miktar 11 milyon ton ve 2006-2024 döneminde yıllık ortalama 17 milyon ton olmuştu.
Türkiye’de toplam 5 bin 832 yangın çıktı
Türkiye’de Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, 1 Ocak’tan 2 Eylül’e kadar 2 bin 492’si ormanda, 3 bin 340’ı da kırsal alanda olmak üzere toplam 5 bin 832 yangın çıktı.
“Türkiye’de ormanlarımızın 1 hektarında yaklaşık 110 ton karbon depolanıyor”
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, orman yangınlarının yalnızca ekosistemi tahrip etmediğini, yangınlarda atmosfere çok ciddi miktarda sera gazı salındığını söyledi.
Yangın sırasında atmosfere başta karbondioksit olmak üzere karbonmonoksit, azot oksitler, kükürt dioksit, metan ve partikül madde yayıldığını dile getiren Tolunay, “Türkiye’de ormanlarımızın 1 hektarında yaklaşık 110 ton karbon depolanıyor. Bunun karbondioksit karşılığı 450-500 ton civarında. Ağaç türüne ve orman sıklığına göre ortalama 1 hektar orman yandığında, kabaca 200-250 ton karbondioksit atmosfere salınıyor. Bu yıl ülkede yaklaşık 70 bin hektar orman yandı. Bu alan üzerinden baktığımızda 3,5 milyon ton civarında karbondioksit emisyonu gerçekleşmiş durumda. Yangınların daha sık ormanların olduğu bölgelerde çıktığı düşünülürse bu miktar 4-4,5 milyon tona çıkabilir. Yani, bu yıl ülkede orman yangınlarından dolayı ortalama 4 milyon ton karbondioksit atmosfere salındı diyebiliriz.” ifadesini kullandı.
Tolunay, 2021’de Türkiye’nin tarihindeki en büyük yangın sezonunun yaşandığını hatırlatarak, söz konusu dönemde 140 bin hektar orman alanının yandığını ve yaklaşık 9,5 milyon ton karbondioksit emisyonu kaydedildiğini dile getirdi.
Yutak alan kaybı da ikinci büyük sorun
Yangınların, ormanların karbon yutma kapasitesini de azalttığına işaret eden Tolunay, “Türkiye’de 1 hektar orman yılda yaklaşık 4 ton karbondioksiti atmosferden çekip depoluyor. Yanan 70 bin hektar orman alanı nedeniyle bu yıl 250-280 bin ton karbondioksit atmosferden alınamayacak. Yani, doğrudan emisyon artıyor ve yutak alan kaybı nedeniyle karbon emilimi azalıyor.” diye konuştu.
Tolunay, Türkiye’nin yıllık sera gazı emisyonunun yaklaşık 593 milyon ton, ormanların atmosferden aldığı karbondioksitin ise 68 milyon ton seviyesinde olduğunu belirterek, yangınların bu dengeyi bozduğunu söyledi.
“Atmosfere verilen emisyon miktarı da geçmiş yıllara kıyasla katbekat artıyor”
Ülkenin 2021’den itibaren “mega yangınlar” ile karşılaşmaya başladığını dile getiren Tolunay, “Avrupa ve Türkiye’de 10 bin hektardan büyük yangınlara ‘mega yangın’ diyoruz. 2025’te Sakarya, Seferihisar ve Çeşme’de buna yakın büyüklükte yangınlar yaşandı. Gelecekte de iklim değişikliğinin etkisiyle daha sıcak ve kurak koşullar nedeniyle bu yangınların daha sık görüleceğini öngörüyoruz.” ifadesini kullandı.
Tolunay, bu yıl İber Yarımadası’nda çıkan yangınlara dikkati çekerek, son yıllarda Akdeniz Havzası genelinde ve Avrupa’nın güneyinde mega yangınlar yaşandığını söyledi. Tolunay, bu yangınların yüz binlerce hektarlık alanı yok ederken, atmosfere verilen emisyon miktarını da geçmiş yıllara kıyasla katbekat artırdığını belirtti.
Yeni yangın rejimine uygun önleme odaklı stratejiler geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Tolunay, yangınların çıkmasını engellemek ve vatandaşların farkındalığını artırmak gerektiğini dile getirdi.
Tolunay, orman yangınlarında “30+30+30 kuralı” bulunduğunu, bunun sıcaklığın 30 derecenin üzerinde, nemin yüzde 30’un altında ve rüzgar hızının saatte 30 kilometrenin üzerinde olduğunda yangın riskinin kritik düzeye ulaştığı anlamına geldiğini kaydetti.
Kaynak : TRT Haber
